ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΕΣ ΚΑΙ ΥΠΟΓΕΙΕΣ ΚΑΡΣΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ.

Το νερό έχει έντονη διαλυτική δράση, ειδικά όταν αυτό εμπλουτίζεται με διάφορα συστατικά όπως το Διοξείδιο του Άνθρακα (CO2) κυρίως, το οποίο προσλαμβάνει από την ατμόσφαιρα και το έδαφος.
Τότε το νερό μετατρέπεται σε σπουδαίο διαλυτικό μέσο και συντελεί στη χημική αποσάθρωση συγκεκριμένων πετρωμάτων, τους ασβεστόλιθους.
Αυτή η διάλυση των ανθρακικών πετρωμάτων, κυρίως ασβεστόλιθων και μαρμάρων λέγεται καρστική διάβρωση, και οι δομές που δημιουργούνται καρστικές μορφές.

Η χημική αντίδραση που λαμβάνει χώρα είναι:  CO2 + H2O <---> H2CO3


Οι καρστικές μορφές χωρίζονται σε δυο κατηγορίες:

1. Επιφανειακές καρστικές μορφές.
2. Υπόγειες καρστικές μορφές.

1. ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΈΣ  ΚΑΡΣΤΙΚΕΣ  ΜΟΡΦΈΣ

• Γλυφές

Η πιο συνηθισμένη από τις επιφανειακές καρστικές μορφές είναι οι γλυφές. Αποτελούν διαφόρου βάθους αυλακώσεις της επιφάνειας του ασβεστολίθου που δημιουργήθηκαν από τη διαλυτική δράση του νερού. Το βάθος τους κυμαίνεται από μερικά χιλιοστά έως μερικές δεκάδες εκατοστά. Διακρίνονται ανάλογα με το μέγεθος τους σε δακτυλογλυφές και αμαξοτροχιές.

δακτυλογλυφές σε ασβεστόλιθο

• Καρστικά φρέατα ή χύτρες

Πρόκειται για μικρές ή μεγάλες κοιλότητες διαφόρου σχήματος, που δίνουν τη μορφή φρεάτων μέσα στα οποία συγκεντρώνονται τα αδιάλυτα υλικά της καρστικής διάβρωσης. Το εύρος τους ποικίλει και πολλές φορές υπερβαίνει τα 100 μέτρα. Το βάθος τους μπορεί να φτάσει μέχρι τα βαθύτερα τμήματα της ασβεστολιθικής μάζας.
Στις Άλπεις μετρήθηκε το βάθος ενός τέτοιου βαράθρου όπως λέγεται στην Ελλάδα στα 310 μέτρα.

καρστικό φρέαρ

• Δολίνες

Οι δολίνες είναι μεγαλύτερες μονάδες επιφανειακής καρστικής διάβρωσης από τα φρέατα. Οι διαστάσεις κυμαίνονται από 20 έως εκατοντάδες μέτρα για το πλάτος και από 2 έως 100 μέτρα για το βάθος. Ο πυθμένας τους είναι σχετικά επίπεδος.

δολίνη κατακρήμνισης

• Ουβάλες

Αν η διάλυση στους ασβεστόλιθους προχωρήσει σε σημείο που γειτονικές δολίνες συνενωθούν, τότε σχηματίζονται μεγάλα βυθίσματα ή κλειστές λεκάνες χωρίς κανονικό περίγραμμα που λέγονται ουβάλες. Γενικά είναι δυνατό να χαρακτηριστούν ως δολίνες σε προχωρημένο στάδιο.

μικρή ουβάλα σε ασβεστόλιθο

• Πόλγες

Είναι ευδιάκριτες κλειστές λεκάνες ελλειπτικού κυρίως σχήματος με μεγάλη επιφάνεια που κυμαίνεται από λίγα έως εκατοντάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα. Περιβάλλονται παντού από όρη και βρίσκονται σε διάφορα υψόμετρα.  Οι πόλγες που βρίσκονται σε χαμηλά υψόμετρα κατακλύθζονται συνήθως απο νερά και μετατρέπονται σε λίμνες ή έλη. Στην Ελλάδα λόγω ευνοικών συνθηκών, υπάρχει σημαντικός αριθμός πολγών με μεγαλύτερη εκείνη της Κοπαίδας. 

χαρακτηριστική πόλγη του Οροπεδίου Λασιθίου στα Όρη Δίκτης στην Κρήτη.

      2.  ΥΠΟΓΕΙΕΣ  ΚΑΡΣΤΙΚΕΣ  ΜΟΡΦΈΣ

•  Καταβόθρες

 Καταβόθρες ονομάζονται καρστικοί αγωγοί ή έγκοιλα που ανεβαίνουν μέχρι την επιφάνεια του εδάφους κατακόρυφα ή με μεγάλη κλίση. Προχωρούν στο εσωτερικό των ασβεστολίθων και σχηματίζουν ένα σύστημα αγωγών με πολύπλοκο προσανατολισμό. 

Τα εισερχόμενα στις καταβόθρες νερά εξαφανίζονται προς τα βαθύτερα σημεία προς άγνωστες πολλές φορές κατευτθύνσεις. Παράδειγμα αποτελεί το μοναδικό στον κόσμο φαινόμενο του θαλασσινού νερού στις καταβόθρες του Αργοστολίου Κεφαλλονιάς. Το νερό εισέρχεται συνεχώς στον ασωεστολιθικό όγκο, μετατρέπεται σε υφάλμυρο απο την ανάμιξή του με το γλυκό που κατεισδύει από την επιφάνεια και αναβλύζει στις πηγές του Καραβόμυλου στο δυτικό τμήμα του νησιού.

καταβόθρα στην Αμερική

• Σπήλαια

 Όντας μία μεγάλη κατηγορία της φυσικής γεωγραφίας,  σε επόμενη ανάρτηση θα γίνει λεπτομερής αναφορά σε αυτά τα μοναδικά υπόγεια έγκοιλα.

ΟΙ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΕΣ ΠΕΤΡΕΛΑΪΚΕΣ ΕΠΑΡΧΙΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ.

Ο "μαύρος χρυσός", όπως συνηθίζεται να ονομάζεται το πετρέλαιο, είναι ένα ορυκτό καύσιμο που κυριαρχεί σε όλο τον κόσμο πλέον και καθορίζει όσο υπερβολικό και αν ακούγεται τις σχέσεις κρατών.

Ποιες είναι οι περιοχές ανα τον κόσμο με τα πιο αντιπροσωπευτικά κοιτάσματα και αποθέματα τόσο πετρελαίου όσο και αερίου ανα τον κόσμο; Ποιες είναι με άλλα λόγια οι μεγαλύτερες πετρελαϊκές επαρχίες του κόσμου;

     Οι ιζηματογενείς πετρελαιοφόρες λεκάνες στον κόσμο( οι onshore λεκάνες με πράσινο και οι offshore με μοβ).

 

• Η μεγαλύτερη επαρχία βρίσκεται στη Μέση Ανατολή, στο σημείο συνάντησης της Αφρικανικής με την Ασιατική πλάκα, και συγκεντρώνει το 66% του συνόλου των παγκόσμιων αποθεμάτων. Τα αποθέματα αυτά ξεπερνούν τους 65 Gtn πετρελαίου και τα 20000 Gm3.  Αυτή η θέση ισχύος της Μέσης Ανατολής ενισχύεται ακόμη περισσότερο, καθώς λόγω γεωλογικών συνθηκών έχουμε το χαμηλότερο κόστος παραγωγής αργού πετρελαίου. 

• Η Ζώνη της Καραϊβικής περιλαμβάνει τα μεγάλα κοιτάσματα του Μεξικού, ΜαρακαΪμπο και Gulf Coast με αποθέματα που ξεπερνούν τους 15.10^9 τόνους πετρελαίου και 12.10^12 m3 αερίου καθώς και σημαντικά αποθέματα βαρέων πετρελαίων.

• Οι μεγάλες Παλαιοζωικές λεκάνες της Βορείου Αμερικής και της Βορείου Αλάσκα συγκεντρώνουν 10.10^9 τόνους πετρελαίου και 12.10^12 m3 φυσικού αερίου. Στα αποθέματα αυτά πρεέπει να προστεθούν και οι ασφαλτικές άμμοι της περιοχής Athabasca.  Τα τελευταία χρόνια η παραγωγή μειώθηκε δραματικά ώστε οι Η.Π.Α. βρέθηκαν σε ανάγκη εισαγωγής πετρελαίου σε ποσότητες διπλάσιες απο αυτές που παράγουν.

• Στη Ρωσία και τη Σιβηρία διακρίνουμε τρεις μεγάλες πετρελαϊκές επαρχίες: μία του Παλαιοζωικού, μία του Μεσοζωικού και μία του Καινοζωικού που εξασφαλίζουν αποθέματα της τάξεως των 15.10^9 τόνων πετρελαίου και αποθέματα φυσικού αερίου που ξεπερνούν τα 25000 Gm3.  Και στη Ρωσία παρατηρύθηκε μείωση της παραγωγής μετά το 2000, με παράλληλη αύξηση της εσωτερικής κατανάλωσης.

• Στη Βόρεια Αφρική ανακαλύφθηκαν 12.10^9 τόνοι πετρελαίου και 5000.10^9 m3 αερίου σε τρεις πλούσιες λεκάνες: η πρώτη βρίσκεται στην Αλγερία (Παλαιοζωικός), η δεύτερη στη Λιβύη (Μεσοζωικός) και η τρίτη στην Αίγυπτο (Τριτογενές).

• Η πετρελαϊκή επαρχία της Βόρειας Θάλασσας υποδιαιρείται στη Νότια και τη Βόρεια. Στις επαρχίες αυτές παράγεται κυρίως αέριο.

• Η επαρχία του Δέλτα του Νίγηρα στην Αφρική είναι μία λεκάνη του Τριτογενούς και είναι η μεγαλύτερη πετρελαιοπαραγωγός χώρα της Αφρικής, τουλάχιστον μέχρι σήμερα.

• Στη Νοτιοανατολική Ασία υπάρχουν ανάμεσα στην Ιάβα, τη Σουμάτρα και το Kalimantan της Ινδονησίας περίπου τριάντα ιζηματογενείς λεκάνες με 150 κοιτάσματα πετρελαίου, μικρά και μεγάλα και συνολικό απόθεμα 3 Gtn πετρελαίου.